www.miskantus.fora.pl

jaronwoj · Wysłany: Pon 11:47, 03 Mar 2008 Temat postu: DEFINCJE BIOMASY

Podstawowe definicje i terminy

W piśmiennictwie pojawiają się różne definicje odnawialnych źródeł energii. Podstawowe elementy składowe tego terminu są w większości zgodne. Można znaleźć jednak wiele sprzecznych klasyfikacji poszczególnych źródeł jako odnawialnych. Znaczne kontrowersje budzi słabe rozróżnienie zwrotów bliskoznacznych, jak przykładowo energetyki odnawialnej od energetyki niekonwencjonalnej/ czy źródeł od zasobów. Rozwój wykorzystania przyjaznych środowisku źródeł energii wymaga precyzyjnego języka, a co za tym następuje ? harmonizacji terminologicznej. W celu ujednolicenia definicji w omawianym obszarze wszystkie rozbieżności powinny być eliminowane i kształtowane zgodnie z definicjami autentycznymi, które zawarł w ustawie Prawo energetyczne polski prawodawca.

Nowa definicja odnawialnych źródeł energii

Niezmiernie istotne jest konsekwentne stosowanie zwrotów, w rozumieniu powszechnie obowiązujących aktów prawnych. Ustawa nowelizująca z 24 lipca 2002 r. wprowadziła zmianę definicji odnawialnych źródeł energii.

Od 1 stycznia 2003 r., w myśl pkt. 20 art. 3 ustawy Prawo energetyczne, odnawialne źródło energii określono jako źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych.

Modyfikacja rozumienia zwrotu była podyktowana przede wszystkim dostosowaniem do dyrektywy 2001/77/EC w sprawie promocji energii elektrycznej wytwarzanej w odnawialnych źródłach energii.

Należy zauważyć, iż obowiązujące ustawowe rozumienie terminu odnawialne źródło energii odwołuje się do scharakteryzowania poprzez poszczególne rodzaje zasobów, jest to katalog zamknięty. Oznacza to pominięcie przez prawodawcę możliwości abstrakcyjnego wytyczenia granicy dla fundamentalnego zwrotu energetyki odnawialnej. Analizując powyższe ujęcie omawianego terminu w Prawie energetycznym można raczej mówić o wyliczeniu przez prawodawcę zasobów, których użytkowanie zaliczono do kategorii ?odnawialnych", aniżeli traktować powyższy zapis jako definicję. Tak więc, istotne informacje charakteryzujące omawiany termin pozostają poza ustawową definicją. Należy rozważyć, czy takie ujęcie nie jest pewnym krokiem wstecz w stosunku do poprzednich postanowień.

Przy porównaniu obecnej oraz nieobowiązującej już definicji mamy do czynienia z rozważeniem dwóch sprzecznych ze sobą zasad prawa - zasady abstrakcyjnego ujęcia regulacji oraz zasady stabilności i precyzyjności. Prawo z całą pewnością nie może być kazuistyczne-Powinno być skonstruowane w taki sposób, aby można je było zastosować do wielu przypadków. Niezmiernie istotnym postulatem jest to, aby prawo było przystosowane do wszelkich zmian w życiu gospodarczym, w tym również do wykorzystywania nowych zasobów, obecnie nie znanych ze względu na stan cywilizacyjny Jednak zamknięty katalog daje większą stabilność prawną dla potencjalnych inwestorów.

Ustawa obecna jasno precyzuje, ktÓTe źródła będą uprawnione do korzystania z systemu wsparcia energetyki odnawialnej. Wydaje się, iż takie ujęcie stwarza większe możliwości dla zachęcenia potencjalnych podmiotów gospodarczych do inwestowania w konkretne źródła energii.

Omawiając zagadnienia pojęciowe nie sposób pominąć braku stabilizacji w definiowaniu podstawowych zagadnień. Prawodawca wydał do ustawy Prawo energetyczne już dwa akty wykonawcze, które odnosiły się do obowiązku zakupu energii uzyskiwanej z odnawialnych źródeł. W rozporządzeniach ponownie precyzowano odnawialne źródła energii, poprzez wskazanie uprawnionych zasobów i źródeł. Postanowienia tego rodzaju umieszczano w aktach wykonawczych, pomimo istnienia ustawowej definicji. Taki zabieg legislacyjny wydaje się co najmniej zastanawiający.

Definicja sektorowa

Ponieważ prawodawca nie zdefiniował w ogólny sposób rerminu odnawialne źródło energii, szczególne znaczenie dla rozważanej problematyki będzie miało ustalenie podstawowych części składowych zwrotu. W tym miejscu powinno się sięgnąć do dorobku nauk energetycznych. Na pierwszym miejscu należy umieścić źródło wytwarzające energię. Źródło to musi wykorzystywać w procesie wytwarzania energii takie paliwo, taki zasób, Który jest odnawialny. Zatem powinno ono posiadać jedną z następujących własności:

jego zasoby są uzupełniane nieustannie w procesach naturalnych
można nim zarządzać w sposób, który zapewnia, iż zapasy zasobów nigdy się nie uszczuplą
posiada zasoby tak ogromne, iż wyczerpanie ich przez ludzkość na obecnym poziomie rozwoju jest niemożliwe.
Nieodzownym elementem definicji jest również jak najmniejszy wpływ źródła energii na otaczające środowisko. W nauce podkreśla się, iż wszystkie postaci energii odnawialnej pochodzą z trzech źródeł: aktywności Słońca, geotermalnego ciepła Ziemi, sił grawitacji i ruchów planet oraz księżyca.
Natomiast nieodnawialne zasoby energii istnieją w ograniczonych ilościach, nie mogą być użyte więcej aniżeli raz, bądź są uzupełniane w tak wolnym tempie, iż ich nowe złoża nie będą dostępne w skali czasowej człowieka.

Usunięcie terminu niekonwencjonalne źródło energii

Analizując dorobek naukowy w zakresie energetyki odnawialnej można dostrzec pewne nieścisłości, odnoszące się do pojmowania podstawowych terminów odnoszących się do energetyki odnawialnej. Zbyt często traktuje się jako synonimy termin energia odnawialna oraz zwrot energia niekonwencjonalna. W doktrynie panuje duży rozdźwięk jeżeli chodzi o różnice pomiędzy tymi dwoma pojęciami. Niestety, przedstawiciele nauki przy opisywaniu poszczególnych zagadnień kierują się raczej intuicją, aniżeli ścisłym językiem.

Pierwotny tekst ustawy Prawo energetyczne zawierał postanowienia, które pozostawały spójne w zakresie terminologicznym. W artykule 3 zdefiniowano podstawowe dla gospodarki energetycznej terminy. Obok definicji odnawialnego źródła energii, prawodawca określił również niekonwencjonalne źródło energii. Pod tym drugim pojęciem rozumiano takie źródło, które nie wykorzystuje w procesie przetwarzania spalania organicznych paliw kopalnych. Takie podejście pozwalało na proste zakwalifikowanie wszystkich źródeł energii:

bądź do źródeł konwencjonalnych, czyli źródeł przetwarzających organiczne paliwa kopalne, takie jak węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny
bądź do źródeł niekonwencjonalnych, czyli źródeł korzystających z innych zasobów aniżeli organiczne paliwa kopalne, takich jak paliwa nuklearne, zasoby odnawialne i odpady nie ulegające biodegradacji

Zatem odnawialne źródła energii były scharakteryzowane jako jeden z rodzajów pojemniejszego zbioru niekonwencjonalnych źródeł energii. Taka interpretacja Prawa energetycznego była zgodna zarówno z literalną, jak i celowościową wykładnią.

Obecność w ustawie Prawo energetyczne definicji dwóch podobnych zakresowo terminów, czyli odnawialnych i niekonwencjonalnych źródeł energii, spotkała się z krytyką doktryny. Wysuwano zwłaszcza zarzut, iż pomimo, że formalnie odnawialne źródła energii zawarte były w niekonwencjonalnych źródłach energii, na tle postanowień Prawa energetycznego można przyjąć, iż obydwa pojęcia posiadały ten sam zakres znaczeniowy. Wspomniane rozbieżności znaczeniowe mogły zaistnieć w konsekwencji nie do końca sprecyzowanej polityki państwa. Nadal istnieją pewne rozbieżności zarówno w doktrynie, jak i oficjalnych dokumentach, co do tego, czy system wsparcia powinien odnosić się do energetyki niekonwencjonalnej, czy też ograniczać się do jej części, czyli energetyki odnawialnej.

Ustawa z 24 lipca 2002 r. usunęła z tekstu ustawy Prawo energetyczne definicję niekonwencjonalnych źródeł. W uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej stwierdzono, iż taki zabieg legislacyjny był konsekwencją tego, że pozostałe obwiązujące przepisy odnosiły się praktycznie do odnawialnych źródeł energii. Przy czym wydaje się, iż stwierdzenie powyższe można było odnieść wyłącznie do ustawy Prawo energetyczne, gdyż w polskim systemie prawnym są akty prawne rangi ustaw, które odnoszą się do energetyki niekonwencjonalnej - chociażby ustawa Prawo atomowe czy ustawa o odpadach.

Z całą pewnością dzięki omawianemu zabiegowi legislacyjnemu zwiększono czytelność ramowej regulacji energetycznej. Jednak jednocześnie zachwiano precyzyjnością szeroko pojmowanego prawa energetycznego. Poprzez usunięcie omawianego elementu uproszczono akt, zmniejszając jasność systemu prawnego. Ponadto nastąpił rozdźwięk pomiędzy terminologią prawną a językiem nauki energetyki. Jest to sprzeczne z jednym z postulatów dobrego prawa, czyli czytelności i korzystania z nauki dziedziny, której dane unormowanie dotyczy.

Prawo powinno co najmniej być dostosowane do obecnych warunków i potrzeb. Oznacza to, iż prawodawca nie uwzględnił rozwoju innych rodzajów energetyki niekonwencjonalnej, aniżeli energetyka odnawialna. Oczywiście w najbliższych latach Polska nie zamierza rozwijać energetyki nuklearnej. Należy jednak wziąć pod uwagę energetyczne wykorzystanie odpadów nie ulegających biodegradacji oraz nowe niekonwencjonalne zasoby energii, jak chociażby wodór.

Tak więc, w niedalekiej przyszłości, może zaistnieć potrzeba powtórnego zdefiniowania przez prawodawcę usuniętego terminu. Ponieważ jego zakres będzie wybiegał poza obszar szczegółowych ustaw, dlatego też wskazane będzie powtórne umieszczenie jego definicji w ustawie Prawo energetyczne. Wynika to z tego, iż akt ten, jako regulacja ramowa, najbardziej odpowiadał temu, aby umieścić w jego treści definicje ogólnych zwrotów związanych z gospodarką energetyczną. Wydaje się, iż usunięcie autentycznej definicji niekonwencjonalnych źródeł energii jest przedwczesne.

Zasoby i źródła

Rozróżnienia wymagają także pojęcia źródeł i zasobów odnawialnych. Bardzo często terminy te stosuje się zamiennie. Część doktryny konsekwentnie stosuje termin zasób odnawialny, jako kategorię, której gospodarowanie wymaga regulacji prawnej. Niektórzy przedstawiciele nauki z kolei ujednolicają oba zakresy pojęciowe, poprzez posługiwanie się wyłącznie terminem źródło w szerokim znaczeniu. Jednak należy zauważyć, iż rozważając dotychczasowy dorobek naukowy w zakresie energetyki odnawialnej oraz potrzebę precyzyjnego formułowania powinno się przyjąć pewne reguły, które sugerowałyby następujące podejście. Otóż termin zasoby odnawialne energii powinno się rozumieć jako złoża, pokłady, potencjał, które można użyć do produkcji energii i które w dostępnej człowiekowi skali czasowej nie ulegają wyczerpaniu. Zatem zasobem przykładowo będzie wiatr, promienie słoneczne, biomasa, wody geotermalne, wody rzek.

Natomiast pod pojęciem odnawialnych źródeł energii kryją się instalacje, w tym urządzenia, które w procesie wytwarzania energii korzystają z zasobów odnawialnych. Przykładowo źródło odnawialne będzie stanowiła elektrownia wodna, elektrownia wiatrowa, słoneczne ogniwa fotowoltaiczne, czy słoneczne kolektory do produkcji ciepła. Można pokusić się o stwierdzenie, iż sam prawodawca miał dotychczas problemy z rozróżnieniem zakresu pojęciowego źródeł odnawialnych i zasobów. W dwóch rozporządzeniach odnoszących się do obowiązku zakupu energii i ciepła wytwarzanych ze źródeł odnawialnych wymieszano obie kategorie, nazywając je źródłami.

Podsumowanie

Autentyczne definicje, zamieszczone przez prawodawcę w aktach o powszechnej mocy prawa, powinny stanowić podstawę terminologiczną sektora energetyki odnawialnej. Należy zauważyć, iż zmiany terminologiczne, wprowadzone ustawą z 24 lipca 2002, nowelizującą Prawo energetyczne, mogą mieć przemożny wpływ na zapewnienie wzrostu stabilności w sektorze energetyki odnawialnej.

Leszek Karski, Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. - Czysta Energia 04.2003